Nagrody, czy też lepiej mówiąc wzmocnienia w szkoleniu psa, są trochę niezrozumiane i sprowadzane do prostych narzędzi jak: smakołyk i zabawka. A jest to temat szeroki jak rzeka Wisła. Nie każde wzmocnienie zadziała bezpośrednio i nie każdym możemy kształtować nowe zachowanie w ciągu kilku minut. Nie znaczy jednak, że są one mniej ważne- wręcz przeciwnie, te niebezpośrednie wzmocnienia budują w psie pewności siebie, spokój i motywację, zatem… wzmacniają psa. Zobaczcie w poniższym wpisie jakie wzmocnienia i jak, możemy wykorzystać w treningu psa.
Jedzenie i smakołyk, nagroda w treningu psa
Jedzenie to najbardziej bezpośrednie wzmocnienie . Przy uczeniu nowych zachowań, szczególnie złożonych jak np. sztuczek czy rzeczy pod sport, jest niezastąpiony, bo wzmacnia szybko bardzo małe kroki i po jego zjedzeniu można od razu kontynuować sesję. Oto jakie funkcje “wezmacniające” pełni smakołyk/jedzenie:
Jedzenie jako smak– pies powtarza coś, bo zależy mu na otrzymaniu smacznego jedzenia. Proste: zachowanie nagradzane będzie powtarzane (ale głód może działać też odwrotnie i powodować frustrację).
Smakołyk jako powtarzalność czynności– podawanie smakołyków w równych odstępach czasu, może mieć funkcję taką samą jak ćwiczenia stosowane u ludzi na terapii (oddechowe z liczeniem, mające na celu uspokojenie i zwrócenie myśli na ten konkretny tor, również: różaniec, modlitwy medytacyjne). W tym kontekście nie do końca chodzi o sam smak jedzenia, a o powtarzalność ruchów -chociaż oczywiście u podstaw smak ma znaczenie. Patrz np: Pattern Games.
Smakołyk jako regulator- łączy się z powyższym: dla niektórych psów np. podawanie szybko z ręki dużej ilości smakołyków będzie pomocne w stresie. Rzucenie smakołyka i pogoń za nim, rozrzucenie w trawie i węszenie itp. Również: gryzak jako np. element zakończenia łańcucha łowieckiego, jako element relaksu na długim spacerze, podany w klatce itp.
Zabawa w treningu psa
Zabawa zabawkami, ale również socjalna zawsze pobudza psa- dlatego nie do końca wzmacnia tak samo, jak smakołyk. Oparta jest na łańcuchu łowieckim (konsumpcja to jego ostatni element, powiedzmy wyciszający). Nie jest też na tyle precyzyjna, by móc wzmacniać psu nią np. kształtowania bardzo szczegółowych czynności np. w sporcie (plus oczywiście wprowadza w stan wyższego pobudzenia), gdzie w przeciwieństwie do smakołyka po daniu psu zabawki nie da się tak od razu wrócić do sesji.
Zabawa to świetne wzmocnienie bazujące na łańcuchu łowieckim, przydatne w sportach kynologicznych a tak na co dzień- jako fajny element współpracy i czegoś, co robimy wspólnie i jest bardzo angażujące. Można wzmacniać nią duże elementy np. przywołanie czy właśnie traktować jako realizację łańcucha łowieckiego.
Zabawa może być pogonią, zabawa może być rozszarpywaniem, ale może też realizować element namierzania/szukania– chowamy ją gdzieś albo rzucamy daleko w trawę i wysyłamy psa do szukania. Zabawa może być też regulatorem ((np. dla terrierów to rozszarpywanie/zabicie, a dla labradora czy spaniela noszenie).
Jak każde chyba wzmocnienie, a to jest szczególnie intensywne, może przerodzić się we frustrację. Poprzez nieprawidłową zabawę. Najczęściej, gdy zabawa jest psu zabierana w nieodpowiednim momencie, albo gdy mamy psy, dla których element zabawy jest silnym regulatorem. Zabieranie noszonej zabawki spanielowi może kończyć się po czasie obroną zasobów. A terrier, który przez 5 razy z rzędu nie dostanie zabawki do rozszarpania, bo np. źle pobiegł przeszkodę na torze agility, pójdzie poszarpać sobie innego psa.
WIĘCEJ O PRAWIDŁOWEJ ZABAWIE I OBRONIE ZASOBÓW W MOICH E-BOOKACH
Ruch jako wzmocnienie psa
Ruch jest dla wielu psów, szczególnie ras użytkowych, tak jak i dla ludzi silnym regulatorem i potrzebą. Jest zatem wzmocnieniem i może być traktowany jako przysłowiowa nagroda. Gdyby każdy pies tzw. reaktywny, który do mnie przychodzi ,miał odpowiednią ilość SWOBODNEGO ruchu (nie na krótkiej napiętej) smyczy, świat byłby lepszym miejscem. Dla niektórych ras ruch w postaci biegania jest wręcz jedną z najsilniejszych nagród np. dla chartów czy dla border collie (u nich też dystans). Ruch to nie tylko bieganie, ale też swobodne długie spacery, ruch w formie innych sportów itd.
Dystans natomiast to dość często używane wzmocnienie w treningu psów. Przykład? Twój pies boi się innego psa, który idzie po chodniku na wprost i już cały się spina- danie mu dystansu w postaci odejścia naokoło dużym łukiem da natychmiastowy efekt rozluźniający. Dystans i możliwość rezygnacji to ulga, poczucie bezpieczeństwa i decyzyjności.
Wiele psów pokazuje, jak bardzo potrzebuje dystansu- szczekaniem, warczenie, atakowaniem, naskakiwaniem i wieloma innymi bardziej subtelnymi. Zapoznawanie obcych psów na małej przestrzeni jak np. mieszkanie zwykle kończy się tak sobie, a to samo zapoznanie przeprowadzone na dużej otwartej przestrzeni ma zwykle lepszy przebieg.
Jasne komunikaty i zrozumienie kluczem do treningu psa
Wyobraź sobie, że jesteś w obcych kraju, np. nagle znajdujesz się w Chinach, nie rozumiesz kompletnie nic i nikt nie mówi po angielsku. Dodatkowo wszyscy inaczej wyglądają, mają inne zwyczaje itp. Tak czuje się wiele psów. Nie doceniamy jak wielką rolę wzmacniającą psa, ma jasność komunikatów i zrozumienie ich przez psa. Można zobaczyć to w życiu codziennym, albo gdy ćwiczymy z psem np. sporty. Jasność komunikatów np. czytelne ruchy ciała, czytelne komendy na nagrody i dobry timing sprawiają, że pies nagle przestaje być nerwowy albo wręcz przeciwnie tracić motywację po dwóch powtórkach i nagle okazuje się, że wcale nie chodziło o to, że jest niejadkiem. Jasność komunikatów jest zatem wzmocnieniem nawet bezpośrednim, tak samo, jak danie smakołyka!
Gdybym miała określić, co powoduje najwięcej problemów behawioralnych o psów domowych i rodzinnych, to powiedziałabym, że jednakowo niespełnianie potrzeb gatunkowych psa od ruchu zaczynając, oraz właśnie nieczytelna komunikacja.
Podam wam jeszcze jeden przykład: kształtowanie na kliker. Można baaardzo łatwo zrobić z psa frustrata, jeśli stawiamy go przed miską pełną żarcia, nie mówimy, co ma robić i czekamy, aż sam cokolwiek pokaże bez żadnych wskazówek, czy sygnałów na sesję, i za zrobienie jakichś pojedynczych czynności klikamy mu, dając malutkie kawałki. Trzeba wiedzieć, co i jak klikać, żeby droga do zrozumienia była czytelna i niefrustrująca. Ale o tym napiszę kiedy indziej 😉 Znowu- wzmocnienie w postaci klikera i smakołyka może przestać być wzmocnieniem, kiedy nie ma tu silniejszego wzmocnienia- zrozumienia i czystej komunikacji.
Samo regulacja i mechanizmy radzenia sobie w szkoleniu psów
Regulowanie się może przybierać różne formy i, mimo że nie jest bezpośrednim wzmocnieniem, którego używamy do nauki nowych zachowań, to jest w sposób oczywisty wzmacniające psa- ogólnie. Często psy regulują się zabawką np. noszeniem jej w pysku, a zabranianie psu tego noszenia, może odbić się obroną zasobów (jest ona też regulatorem, jeśli w grę wchodzi konflikt). Dawanie gryzaka za zakończenie treningu, albo garści żarcia na zakończenie szarpania to może być regulujące psa zamknięcie. Jeśli zabronisz psu, który reguluje się szczekaniem- szczekać to musisz zaproponować mu coś innego.
Form regulowania jest dużo i psy robią to, tak i ludzie, cały czas, więc jest to wzmocnienie, powiedziałabym ogólno-życiowe 🙂 Ale… Też bezpośrednie.
Ja nagradzam rozluźnieniem w sesji co kilka powtórzeń do np. węszenia za smakołykiem, rzutem zabawki (ruch) czy przejściem się.
A gdy widzisz, że pies odchodzi (potrzeba dystansu), idzie się wysikać, tarzać, powęszyć, że biega z zabawką w kółko, że odbiega po zabawie na bok i proboje niszczyć- to sygnał, że potrzebuje się wyregulować i ciśnięcie go, żeby przestał i dalej ćwiczył, może prowadzić szybko do frustracji (jeśli pociśniemy za bardzo). Widziałam nawet, że ktoś nagradzał psa pływaniem (zamiast zabawką) w pobliskim jeziorku bezpośrednio za pobiegnięcie toru agility. Czym jest pływanie jak nie regulowaniem się? 🙂 Także i regulowaniem można jakoś wzmacniać psu zachowania, a na pewno wzmacniać psa psychicznie.
Sznapi po tropieniu zawsze kradnie mi coś z głowy- czapkę, gumkę do włosów, opaskę i idzie ją zakopać 😉 noszenie w pysku i zakopywanie to jej ulubiony regulator. Inny pies wybierze tarzanie, inny jeszcze coś innego. Zachowania regulujące nie oznaczają, że pies słabo pracuje a zabranianie ich awersyjne to działanie przeciwko naturze psa.
Czy psy lubią trenować i pracować?
Osobiście uważam, że psy, którym przedstawiona została już praca na tyle mocno, że weszły na jakiś poziom bardziej skomplikowany i zaawansowany, zaczynają lubić pracę samą w sobie i sama możliwość ćwiczenia jest dla nich nagradzająca. Czy wasze psy tez jak słyszą słowo trening, to szaleją z radości i to nie dlatego, że chcą akurat te suchą karmę co macie w saszetce? Czy widzieliście zaawansowane psy, które cieszą się możliwością wejścia na start na zawodach? Bieganie toru agility (jest tam ruch, bieg i zadania) jest dla wielu psów samo w sobie nagrodą, dlatego np. zrywają starty i żadne nagradzanie ich smakołykami za zostawanie nie rozwiązuje tego tak skutecznie, jak odebranie im możliwości pobiegnięcia po zerwaniu i ponowne odstawienie na start (co tak- jest negatywem). A psy, które idą po śladzie, bo to samo w sobie jest przyjemne, a nie dlatego że gdzieś tam na końcu dostaną żarcie? To po prostu widać.
Na poziomie już pracy- ona sama w sobie jest wzmacniająca i można to wykorzystać do treningu (ja używam detekcji w oswajaniu z miastem i ogólnie pracy również węchowej u psów lękliwych).
Dobry trening wzmacnia też komunikację i uczy opiekuna wydawania jasnych komunikatów.
Relaks, nuda i odpoczynek jako nagroda?
No i wreszcie na koniec- nuda, relaksik czilera utopia. Wzmocnienie niebezpośrednie, ale psy muszą i dużo spać i odpoczywać, a jak dużo trenują to i mieć masażyk. Wzmacnia to organizm. 🙂 A jak ćwiczymy odwołanie od zwierzyny, to nie tylko łazimy po lesie 20 km szybkim tempem, żeby psa zmęczyć, ale też robimy przystanki na czilerkę. I ogólnie chcemy, żeby pies się relaksował w klatce, w domu, po treningu i nawet na treningu. Odpoczynek to ważne wzmocnienie i element zaspokajania potrzeb.
.
